In Duitsland hoort de geur van versgebakken Lebkuchen bij de winter zoals sneeuw bij de Alpen. Dit kruidige honinggebak uit Neurenberg combineert honing, noten en specerijen tot een zacht koekje met warme wintersmaak. In deze versie maak je een kleine portie voor twee personen – perfect bij koffie, thee of een glas Glühwein.
De geschiedenis van Lebkuchen
De oorsprong van Lebkuchen gaat terug tot de middeleeuwen, toen kloosters in Neurenberg begonnen te bakken met exotische specerijen die via Venetië en het Midden-Oosten Europa bereikten. De combinatie van honing, noten en kruiden werd niet alleen gewaardeerd om de smaak, maar ook om de vermeende geneeskrachtige werking van de specerijen.
Tijdens de adventsperiode diende Lebkuchen als zoete beloning na het vasten en werd het een vast onderdeel van kerstmarkten, waar bakkers hun koekjes rijk versierden en verkochten als geschenk. In Neurenberg groeide het uit tot een beschermd streekproduct: de beroemde Nürnberger Lebkuchen. Iedere regio ontwikkelde daarna zijn eigen variant, van zachte honingkoeken met amandelen in Beieren tot pittige versies met anijs en piment in Thüringen.
In Nederland doet de smaak denken aan kruidkoek of speculaas, maar dan dieper en warmer. Het wordt gegeten bij de koffie, als winterse lekkernij of gewoon bij een glas Glühwein op koude dagen.
Recept: Lebkuchen voor twee personen
Bereidingstijd: 20 minuten bereiding + 12–15 minuten bakken + 30 minuten afkoelen
Ingrediënten
75 g bloem
50 g gemalen amandelen of hazelnoten
60 g honing
30 g bruine basterdsuiker
1 ei
½ theelepel bakpoeder
rasp van ½ sinaasappel
snufje zout
optioneel: 30 g fijngehakte sukade of gekonfijte sinaasappelschil
Nederlandse Lebkuchen-kruiden (basis)
2 theelepels kaneel
½ theelepel gemberpoeder
½ theelepel nootmuskaat
½ theelepel kruidnagelpoeder
½ theelepel kardemom
¼ theelepel gemalen korianderzaad
¼!– /wp:paragraph –>
Optioneel: Duitse pikantere toevoeging
¼ theelepel piment (allspice)
¼ theelepel fijn gemalen anijszaad
⅛ theelepel zwarte peper (of vervang de witte peper hierboven)
⅛ theelepel gemalen steranijs of een snufje foelie
Glazuur
30 g pure chocolade
— of —
4 eetlepels poedersuiker met een paar druppels water of citroensap
Portionering
Voor kleine Lebkuchen gebruik je 25 g deeg per stuk (ongeveer 1 volle eetlepel), goed voor 8 koekjes. Bak 12 minuten.
Voor grotere, klassieke Lebkuchen gebruik je 40 g deeg per stuk (ongeveer 1,5 eetlepel), goed voor 5 koekjes. Bak 14 à 15 minuten.
Kleine koekjes worden steviger en iets krokanter aan de rand; grotere krijgen die zachte, bijna cakeachtige structuur zoals in Neurenberg gebruikelijk is.
Bereiding
- Verwarm de oven voor op 180 °C en bekleed een bakplaat met bakpapier.
- Verwarm honing en bruine suiker op laag vuur tot de suiker net oplost. Laat het mengsel lauw worden.
- Meng bloem, gemalen noten, bakpoeder, de basiskruiden (en eventueel de Duitse toevoegingen), zout en sinaasappelrasp in een kom.
- Klop het ei los en roer dit samen met het lauwe honingmengsel door de droge ingrediënten tot een kleverig deeg. Voeg eventueel de sukade toe.
- Schep met een eetlepel porties van 25 g (klein) of 40 g (groot) op de bakplaat met voldoende tussenruimte.
- Bak volgens de gekozen portiegrootte: 12 minuten voor kleine, 14–15 minuten voor grote koekjes. Laat ze volledig afkoelen.
- Smelt de chocolade au bain-marie of roer een glazuur van poedersuiker met een paar druppels water of citroensap. Bestrijk de bovenkant van de afgekoelde koekjes en laat het glazuur uitharden.
Bewaren
Bewaar de Lebkuchen in een luchtdicht blik of trommel met een vel bakpapier tussen de lagen. Op kamertemperatuur blijven ze twee weken goed. De smaak verdiept zich na een dag; de koekjes worden dan zachter en kruidiger.
Wil je ze langer bewaren, vries ze dan in zonder glazuur. Na ontdooien kun je ze licht opwarmen in de oven op 120 °C en daarna glazuren.
Serveertip
Serveer de Lebkuchen bij een kop sterke koffie, donkere thee of een glas warme Glühwein. In Duitsland worden ze vaak samen met geroosterde amandelen en gedroogd fruit op een houten plankje geserveerd. Ook heerlijk als dessert met een bolletje vanille-ijs en wat versgeraspte sinaasappel.
