Lekker samen oliebollen bakken!

Het is bijna weer de tijd voor oliebollen. Niets leuker dan gezellig samen ouderwets in de keuken zelf oliebollen, of gevulde oliebollen, bakken. Met dit recept en tips maak je de lekkerste oliebollen!

Geschiedenis Oliebollen

Eeuwenlang aten de Nederlanders oliekoeken, een oude naam voor oliebollen. De oliekoeken op het schilderij van Aelbert Cuyp uit ca. 1652 lijken veel op de hedendaagse oliebol. In die tijd werden ze in raapolie gebakken. In de loop van negentiende eeuw kreeg het woord oliebol steeds meer aanhang. In 1868 nam de Van Dale ‘oliebol’ op. Maar dat het toen nog geen algemeen gebruikte term was, blijkt uit het Woordenboek der Nederlandsche taal (1896). Daarin wordt ‘oliekoek’ nog als meer gebruikelijke benaming genoemd. Maar daarna ging het snel; vanaf begin twintigste eeuw wordt alleen nog over oliebollen gesproken.

Ontstaan van de Oliebollen

Er doen diverse theorieën de ronde over de oorsprong. De aardigste is de verwijzing naar Germaanse stammen in het gebied dat later Nederland zou gaan heten. Zij zouden ten tijde van het Joelfeest, de periode tussen 26 december en 6 januari dergelijke gebakken waren genuttigd hebben. Volgens de Germanen zouden de godin Perchta en andere slechte geesten ‘s avonds ronddwalen. Om deze geesten tevreden te stellen werd voedsel geofferd, waarvan het meeste in gefrituurd deeg zat. Door het vet in de oliebollen zou het zwaard van Perchta van het lichaam glijden, waardoor diegenen die oliebollen gegeten hadden niet opengereten zouden worden.

Waarschijnlijker is dat de oorsprong aan het einde van de middeleeuwen ligt. Kerstmis was destijds het einde van de vastenperiode die op 11 november begonnen was: reden om te vieren dus. Oliekoeken, gemaakt van houdbare grondstoffen (al het verse voedsel was immers al op) waren een voedzame traktatie.

De derde optie – waarschijnlijk in combinatie met de tweede – is dat de oliebol uit Portugal komt. Het vermoeden bestaat dat de Portugese Joden die tijdens de Spaanse Inquisitie naar Nederland vluchtten hun recepten meenamen. In Portugal at men destijds al iets wat op oliebollen lijkt: oliekoeken met (gedroogde) zuidvruchten. De olie zou verwijzen naar de olie uit de eeuwig brandende lamp in de tempel van Jeruzalem. Veel Joodse gerechten hebben een verwijzing naar het geloof.

De basis principes

Bij zelf oliebollen bakken zijn er een paar dingen erg belangrijk! Ten eerste je deeg moet rijzen, het liefst in een omgeving van 27-29 graden. Anders werkt de gist niet goed. Je olie moet vers zijn en rond de 175-180 graden zijn. Dus als je de oliebollen in de olie doet gaat de olie zeker 10 graden zakken. Ik verwarm het dan ook tot 190 graden en doe de oliebollen erin en dan is hij weer 180 graden en bak er niet teveel tegelijk. Bak je de bollen te koud worden ze te vet, bak je ze te warm verbranden ze. Dus een goede olietemperatuur meter is van belang! Bak er dus ook nooit teveel tegelijk want dan zakt je olie teveel per keer. Dit geld natuurlijk ook voor een friteuse!

Als je krenten of ander gedroogt fruit gebruikt moet dit twee uurtjes van tevoren geweld zijn en daarna in een vergiet doen om het overtallige vocht eruit te laten lekken. Bij te droge krenten etc trekken ze het vocht uit je beslag en ze kunnen snel verbranden.

Zorg ervoor dat je nooit meer beslag maakt dan dat je in ongeveer 25-30 minuten kunt afbakken. Anders gaat je beslag overrijzen en krijg je geen mooie luchtige bol. Mocht je andere hoeveelheden willen maken, de percentages staan achter de ingrediënten, zodat je het zelf kan uitrekenen.

Ingrediënten Oliebollen voor 25-30 stuks

Zonnebloem of Arachide olie

Een mooie grote gietijzeren pan of een friteuse. Een gietijzeren pan is fijn omdat hij zijn temperatuur goed vasthoud.

1 kg bloem, gebruik patentbloem met een hoog eiwit gehalte = 100%

60 gram verse gist = 6%  (30 gram droge gist = 3%)

30 gram melkpoeder of witbroodverbeterpoeder = 3%

30 gram kristal of vanillesuiker = 3%

10 gram citroenrasp = 1%

50 gram roomboter = 5%

21 gram zout = 2,1%

50 gram ei = 5 %

900 gram water = 90%

Vulling extra ingrediënten Gevulde Oliebollen

De extra ingrediënten voor de gevulde oliebollen moeten dezelfde temperatuur hebben als je beslag!

300 gram rozijnen = 30% (let op deze moeten geweld zijn)

100 gram krenten = 10% (let op deze moeten geweld zijn)

100 gram appelstukjes = 10% (let op deze moeten vers of geweld zijn)

Bereiding

Laat alle ingrediënten op kamertemperatuur komen. De temperatuur voor je beslag moet ongeveer 27-30 graden zijn anders werkt de gist niet goed.

Voeg het water niet kouder dan 27 graden en zeker niet warmer dan 35 graden met de gist samen en laat 10 minuutjes staan. De gist verliest zijn werking boven de 40 graden!

Doe het 80% van je water met gist in je kneedkom, emmer of machine en voeg alle ingrediënten, behalve je eventuele vulling, toe.

Laat je deeg 3 minuten op een gemiddelde snelheid draaien of kneed even goed door met de hand of je mixer

Voeg dan de resterende 20% water met gist toe en je eventuele vulling

laat nog 4-5 minuten langzaam draaien tot alle ingrediënten goed gemengd zijn.

Zet je beslag kom met een vochtige warme theedoek op een warme plaats rond de 27-29 graden en laat 30 minuten rijzen.

Verwarm ondertussen je olie naar een temperatuur van 190 graden.

Het Bakken van de oliebollen

Het lastigste is om de olie op de juiste temperatuur te houden. Maak nooit meer beslag dan je in 25-30 minuten kunt afbakken!

Meet of je olie rond de 190 graden is en doe de eerste bollen er in. Een ijsschep is ideaal hiervoor. Een bol heeft ongeveer een gewicht van 65-70 gram. Je kan hier natuurlijk een een grote lepel voor gebruiken. Als je bollen er inzitten is de temperatuur weer 175-180 graden en dat is goed! Zakt hij teveel krijg je weer sompige bollen!

Bak ze ongeveer 7 minuten

Laat de bollen op een rooster uitdampen en uitlekken.

Bij de tweede bakronde breng je eerst weer je temperatuur naar 190 graden, doe je bollen erin en de olie zakt weer naar 175-180 graden.

Deze cyclus herhalen totdat je beslag op is.

Lekker met poedersuiker en je bollen zijn ook goed in te vriezen!

Tip: Verwarm een pannetje met water met wat azijn op je fornuis tijdens het bakken. Dat scheelt veel oliebollenlucht in je keuken!